Certyfikacja Q&A
Tu znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania
1. Dlaczego certyfikujemy olej palmowy?
Ze względu na unikalne właściwości fizykochemiczne, smakowe oraz wydajność w uprawie, olej palmowy jest najpopularniejszym olejem roślinnym na świecie. Niestety wiele plantacji pozyskuje go w sposób niezrównoważony, co ma negatywny wpływ na środowisko naturalne - prowadzi do dewastacji lasów deszczowych, śmierci orangutanów i innych gatunków zwierząt, degradacji gleb i zmniejszania bioróżnorodności.
W związku ze zwiększającym się popytem na olej palmowy oraz zagrożeniami jakie niesie ze sobą intensyfikacja jego produkcji, w 2004 roku powołano RSPO (ang. The Roundtable on Sustainable Palm Oil), czyli Okrągły Stół ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego i ustanowiono system certyfikacji oleju palmowego. RSPO skupia nie tylko producentów i dostawców oleju palmowego, ale również przedstawicieli branży FMCG (produkty szybko zbywalne, z ang. Fast-Moving Consumer Goods) stosujących w swoich produktach olej palmowy, oraz ogólnoświatowe i lokalne organizacje ekologiczne i organizacje pożytku publicznego. Ich zadaniem jest zapobieganie negatywnym skutkom uprawy palm olejowych poprzez poszanowanie przyrody i ludzi na terenach uprawnych oraz zachęcenie producentów do pozyskiwania oleju ze zrównoważonych (certyfikowanych) upraw.
System certyfikacji oleju palmowego, ustanowiony przez RSPO, wymaga od producentów i dostawców regularnych kontroli i wysokich wymagań na każdym etapie produkcji oleju palmowego.
Wyróżniamy dwa rodzaje certyfikacji RSPO. Wynika to z rozdzielenia tego, co dzieje się na plantacjach palm olejowych (głównie Malezja, Indonezja), od tego, co następnie musi być przestrzegane w handlu i przetwórstwie oleju palmowego (na przykład w Europie).
Z tego też rozróżniamy dwa typy certyfikacji:
-
certyfikacji plantacji nazywanej też w skrócie RSPO P&C (ang: Principles & Criteria), czyli „Zasady i Kryteria” upraw plantacyjnych,
-
certyfikacji łańcucha dostaw, w skrócie RSPO SCC (ang. Supply Chain Certification), czyli certyfikacja łańcucha dostaw.
W Polsce nie ma upraw palmy olejowej, dlatego polskie firmy mogą certyfikować się tylko w systemie SCCS (ang. Supply Chain Certification Standard), czyli standardu łańcucha dostaw.
Najważniejsze elementy certyfikacji RSPO w odniesieniu do plantacji, czyli miejsc, które mają kluczowe znaczenie w kontekście ochrony środowiska naturalnego i społeczności lokalnych, to:
-
Zakaz zakładania plantacji na terenach lasów pierwotnych, terenach leśnych i nieleśnych o wysokiej bioróżnorodności, obszarach bagnistych, nadbrzeżnych i o stromych zboczach. Wykorzystano tu uznane międzynarodowe klasyfikacje tych obszarów:
- Obszarów o wysokiej wartości ochronnej (HCV - High Conservation Value)
- Terenów o wysokiej wartości pokrywy leśnej (HFCL - High Forest Cover Landscape),
- Lasów o wysokim poziomie koncentracji węgla (HCSF - High Carbon Stock Forest).
-
Zobowiązanie plantatorów do prowadzenia monitoringu i identyfikacji (przy użyciu niezależnych od nich źródeł) występowania gatunków chronionych roślin i zwierząt. Nie chodzi tutaj tylko o lokalne przepisy ochrony. Plantatorzy muszą korzystać z listy gatunków wymierających, rzadkich i zagrożonych stworzonej przez międzynarodową organizację High Conservation Value Resource Network (HCVRN).
-
Zakaz wypalania powierzchni na jakimkolwiek etapie funkcjonowania plantacji (zarówno również przed jej założeniem).
-
Zakaz stosowania oprysków lotniczych, biologicznych metod ochrony z użyciem gatunków inwazyjnych oraz stosowania środków ochrony roślin na zasadzie profilaktyki.
Standardy RSPO to grupa tematycznych Zasad, te następnie podzielone są na kilka – kilkanaście Kryteriów, a Kryteria zawierają szczegółowe Wskaźniki. I to właśnie z siódmej Zasady przytoczono powyżej wybrane wskaźniki, które corocznie weryfikują audytorzy.
-
Dobrobyt (Cel standardu: Konkurencyjny, odporny i zrównoważony rozwój)
- Przejrzystość i etyka plantatorów
- Legalność i poszanowanie prawa
- Optymalizacja produktywności i odporność na wahania koniunktury
-
Ludzie (Cel standardu: Zrównoważone źródła utrzymania i ograniczanie ubóstwa)
- Przejrzystość i etyka plantatorów
- Legalność i poszanowanie prawa
- Optymalizacja produktywności i odporność na wahania koniunktury
- Poszanowanie społeczności lokalnej i praw człowieka
-
Planeta (Cel standardu: Zachowanie, ochrona i różnorodność ekosystemów w przyszłości)
- Wsparcie drobnych plantatorów
- Przestrzeganie praw pracowniczych i prawidłowych warunków pracy
- Zachowanie, ochrona wartościowych ekosystemów i zwiększanie ich funkcji.
- Redukcja gazów cieplarnianych
. Jakie wyróżniamy rodzaje certyfikacji i co zmienia certyfikacja RSPO?
Odpowiedź
2. Jakie wyróżniamy rodzaje certyfikacji i co zmienia certyfikacja RSPO?
3. Kto powinien się certyfikować, a kto nie?
Certyfikacji podlegają:
-
tłocznie oleju palmowego,
-
rafinerie oleju palmowego,
-
firmy produkujące oleochemikalia,
-
producenci półproduktów (dodatków),
-
producenci produktu końcowego (żywność, pasze, kosmetyki, biopaliwa).
Podsumowując, certyfikować powinien się każdy podmiot w łańcuchu dostaw, który posiada tytuł prawny i fizycznie zajmuje się certyfikowanym olejem palmowym. Certyfikować nie muszą się firmy handlowe oraz dystrybutorzy. Mają oni natomiast obowiązek członkostwa w RSPO, rejestracji w systemie PalmTrace (https://rspo.org/palmtrace) oraz posiadania odpowiedniej licencji. Na dokumentach sprzedażowych musi pojawić się numer certyfikatu producenta oraz odpowiedni model (Mass Balance/Segregated).
By zgłosić swoją firmę do certyfikacji RSPO należy się zarejestrować na stronie internetowej https://www.rspo.org/members/apply. To pierwszy etap procesu.
Organizacja RSPO w ciągu 6 tygodni przyznaje numer członkowski (np. 4-0453-14-000-00).
Następne kroki to:
-
Rejestracja na platformie PalmTrace. Aplikujący rejestruje się samodzielnie, podając podstawowe dane kontaktowe oraz informacje o działalności swojej firmy. UWAGA! Przy rejestracji należy podać również swój numer członkowski, dlatego niemożliwe jest zarejestrowanie się w systemie PalmTrace przed przystąpieniem do programu członkowskiego RSPO.
-
Wypełnienie formularza zgłoszeniowego w wybranej jednostce certyfikującej.
-
Podpisanie umowy z jednostką certyfikującą.
-
Przygotowanie się do audytu i wdrożenie zasad certyfikacji.
-
Audyt certyfikacyjny.
-
Wydanie certyfikatu (na 5 lat).
-
Audyt okresowy (co roku).
-
Audyt re-certyfikacyjny (po 5 latach).
4. Jak wygląda proces certyfikacji?
5. Jak długo ważny jest certyfikat?
Certyfikat RSPO wydawany jest na 5 lat. Aby utrzymać jego ważność należy co roku pomyślnie przejść audyt nadzorujący. Po upływie ważności certyfikatu można podejść do tzw. audytu re-certyfikującego, który nie wymaga rozpoczynania od nowa całego procesu certyfikacji. Pozwala to przedłużyć ważność certyfikatu na kolejne pięć lat.
Na koszt certyfikacji składa się opłata członkowska zależna od ilości przetwarzanego oleju palmowego/oleju z ziaren palmowych i ich pochodnych w ciągu roku. Opłata ta pobierana jest corocznie przez organizację RSPO. Dodatkowo opłatę pobiera jednostka certyfikująca za usługę certyfikacyjną. Jej wysokość uzależniona jest m.in. od ilości oddziałów przedsiębiorstwa, ilości dni audytowych poświęconych przez audytora na sprawdzenie zgodności procesów planowanych do objęcia/objętych zakresem certyfikatu z wymogami standardu RSPO, ilości czasu niezbędnego jednostce certyfikującej do obsługi administracyjnej danego projektu.
6. Ile kosztuje uzyskanie certyfikatu?
7. Jakie są opcje certyfikacji i czym różnią się między sobą?
Produkty z oleju palmowego mogą przechodzić przez wiele etapów produkcji i logistyki pomiędzy plantacją oleju palmowego, a końcowym produktem. Ogólne wymagania certyfikacji RSPO odnoszą się w pierwszej kolejności do tłoczni, a następnie do dalszych ogniw kontroli łańcucha dostaw, w których podmioty przejmują prawną i fizyczną własność nad produktami zawierającymi olej palmowy.
Wyróżniamy następujące moduły systemu kontroli łańcucha dostaw RSPO:
-
Moduł A - Identity Preserved (Zachowana Tożsamość)
Model Zachowania Tożsamości w łańcuchu dostaw zapewnia, że certyfikowany przez RSPO produkt z palmy olejowej dostarczony końcowemu odbiorcy jest jednoznacznie utożsamiony z jedną certyfikowaną tłocznią i jej bazą certyfikowanych dostawców. Wszyscy uczestnicy łańcucha dostaw muszą zapewnić, że dany produkt palmy olejowej z certyfikatem RSPO jest fizycznie odseparowany od innych źródeł oleju palmowego (również innych certyfikowanych RSPO) na każdym etapie w łańcuchu dostaw.
-
Moduł B - Segregated (Segregacja)
Model Łańcucha dostaw Segregacja zapewnia, że certyfikowany produkt z palmy olejowej dostarczany konsumentom pochodzić będzie wyłącznie z wytwórni certyfikowanych jako RSPO IP. Ten model pozwala na mieszanie certyfikowanych RSPO produktów oleju palmowego pochodzącego z różnych certyfikowanych źródeł.
-
Moduł C - Mass Balance (Bilans Masy)
Model łańcucha dostaw Bilans Masy administracyjnie monitoruje handel produktami z palmy olejowej certyfikowanej przez RSPO w całym łańcuchu dostaw, jako czynnik sprawczy głównego nurtu handlu produktami z palmy olejowej z certyfikatem RSPO. Model MB można stosować tylko na poziomie oddziału (ilości materiału certyfikowanego RSPO użyte do wyliczeń bilansu masy nie mogą być przekazywane pomiędzy oddziałami uczestniczącymi).
Bilans Masy pozwala każdemu uczestnikowi łańcucha dostaw zademonstrować swoje zaangażowanie w produkcję certyfikowanych przez RSPO produktów z palmy olejowej i aktywnie promować handel produktami z palmy olejowej z certyfikatem RSPO.
System Bilansu Masy pozwala na mieszanie produktów oleju palmowego z certyfikatem RSPO i innych niż RSPO na każdym etapie łańcucha dostaw, pod warunkiem, że kontrolowane są ogólne ilości w każdym zakładzie. Certyfikowane produkty z palmy olejowej dostarczane do użytkownika końcowego w modelu Bilansu Masy będą identyfikowalne z wieloma tłoczniami oleju z certyfikatem RSPO.
-
Moduł D - Tłocznie surowego oleju palmowego wg. schematu Identity Preserved
Tłocznia klasyfikuje się do modelu „Zachowana Tożsamości” (IP) jeżeli świeże owocostany (FFB) używane przez tłocznię pochodzą z upraw, które są certyfikowane zgodnie z zasadami i kryteriami RSPO (RSPO P&C) lub z systemem certyfikacji grupowej. Certyfikacja dla tłoczni CPO jest niezbędna do weryfikacji ilości i źródeł certyfikowanych FFB wchodzących do tłoczni, wdrożenia wszelkich kontroli przetwarzania (na przykład, jeśli stosowana jest fizyczna separacja) oraz sprzedaży objętościowej produktów certyfikowanych RSPO. Jeśli tłocznia przetwarza owocostany certyfikowane i niecertyfikowane bez fizycznego ich rozdzielenia, zastosowanie ma tylko moduł E.
-
Moduł E - Tłocznie surowego oleju palmowego wg. schematu Mass Balance
Certyfikacja tłoczni oleju surowego (CPO) jest niezbędna do zweryfikowania ilości certyfikowanych i niecertyfikowanych owocostanów (FFB) wchodzących do tłoczni oraz wielkości sprzedaży produktów certyfikowanych przez RSPO. Tłocznia może przyjmować dostawy FFB od niecertyfikowanych producentów oprócz tych z własnej bazy dostawców i pozostałych dostawców certyfikowanych. W tym scenariuszu tłocznia może sprzedawać jako RSPO MB wyłącznie ilości produktów z palmy olejowej odpowiadające certyfikowanym FFB.
-
Moduł F - Certyfikacja wielozakładowa
Certyfikacja Wielooddziałowa to opcja certyfikacji dla grupy lokalizacji, które są powiązane umowami, posiadają zdefiniowane Biuro Centralne i co najmniej dwa oddziały uczestniczące. Takimi oddziałami mogą być grupy rafinerii, przetwórnie ziaren palmowych lub przetwórnie oleju itp., Zebrane razem pod centralnym biurem i administrowane za pomocą systemu kontroli wewnętrznej. Biura centralne, które również przetwarzają, są liczone zarówno jako biuro centralne, jak i miejsce przetwarzania.
-
Moduł G - Certyfikacja grupowa
Certyfikacja Grupowa Łańcucha Dostaw oferuje opcję Certyfikacji Łańcucha Dostaw RSPO, w której bezpośrednie koszty certyfikacji są dzielone między uprawnionych członków grupy.
Model łańcucha dostaw „Book and Claim” pozwala tłoczniom, przetwórniom ziaren i niezależnym małym grupom posiadającym certyfikaty RSPO sprzedawać kredyty RSPO uczestnikom łańcucha dostaw na końcu łańcucha dostaw, jednocześnie sprzedając fizyczne produkty z oleju palmowego jako niecertyfikowane / konwencjonalne.
Organizacja aplikująca o certyfikat musi wdrożyć co najmniej jeden z modułów: A, B lub C (pamiętając jednocześnie o spełnieniu Ogólnych Wymagań Systemu opisanych w standardzie RSPO). Istnieje możliwość wdrożenia kilku modułów jednocześnie. Jeśli firma posiada kilka oddziałów, które chciałaby mieć w zakresie certyfikatu powinna wdrożyć moduł F. Firmy, spełniając określone w standardzie warunki i wdrażając moduł G, mogą przyłączyć się do tzw. certyfikatu grupowego.
Do procesu certyfikacji organizacja może przygotować się samodzielnie (dostosowując funkcjonowanie swojej firmy do wymogów certyfikacji oraz przeprowadzając szkolenia dla swoich pracowników). Innym rozwiązaniem jest zaangażowanie wyspecjalizowanych firm konsultingowych, które pomogą we właściwym wdrożeniu wymogów standardu RSPO.
8. Jak przygotować się do certyfikacji?
9. Na czym polega certyfikacja RSPO?
Podstawowe standardy certyfikacji RSPO (SCCS) to:
-
Standardy Certyfikacji Łańcucha Dostaw RSPO dla Organizacji ubiegających się oraz posiadających Certyfikację (2020)
-
RSPO Rules on Market Communications and Claim (November 2016)
W języku angielskim można znaleźć je na oficjalnej stronie internetowej organizacji: https://rspo.org/resources oraz na stronie Polskiej Koalicji ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego.
Logo RSPO zarezerwowane jest do wyłącznego użytku organizacji RSPO. Firmy posiadające certyfikat RSPO oraz członkowie organizacji RSPO mogą (po uprzednim uzyskaniu licencji) korzystać z tzw. znaku towarowego RSPO (RSPO trademark). Znak towarowy RSPO składa się z symbolu palmy, tekstu „CERTIFIED SUSTAINABLE PALM OIL”, skrótu RSPO, znaku „TM” oraz indywidualnego numeru licencji na stosowanie znaków towarowych RSPO. Znak ten może być stosowany zarówno na produkcie jak i poza produktem, na materiałach promocyjnych i wszelkich innych dokumentach związanych z promocją wyrobów.